Một dự án ở phố Đội Cấn (Hà Nội) đang dang dở vì vướng thủ tục hành chính về chuyển đổi tỉ lệ căn hộ - Ảnh: Việt Dũng

Ngày 14-8, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng liên tục làm việc với hai bộ Xây dựng và Tài nguyên - môi trường về chủ đề cải cách thủ tục hành chính để tăng năng lực cạnh tranh.

Thủ tướng cho rằng thủ tục hành chính (TTHC) trong xây dựng còn rườm rà, nhiêu khê, nhũng nhiễu. Nhận định này có ngay dẫn chứng khi Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và đầu tư Đặng Huy Đông phát biểu tại cuộc họp.

“Ở trên thế này nhưng xuống dưới thế khác”

Đó là lời của ông Đặng Huy Đông.

“Con số thủ tục mà Bộ Xây dựng báo cáo chỉ mới là căn cứ vào quy định và văn bản pháp luật đơn thuần của Nhà nước, còn thực tế khi về địa phương tùy vào điều kiện cụ thể của từng nơi còn rườm rà và mất thời gian hơn nhiều” - ông Đông nói.

Dẫn chứng như đối với dự án không sử dụng vốn ngân sách nhà nước, ông Đông cho hay theo quy định có 19 TTHC để thực hiện dự án đầu tư xây dựng công trình, tuy nhiên thực tế tại TP.HCM lại có tới 40 thủ tục gồm cấp giấy phép đầu tư, cấp đất, thủ tục xây dựng...

Trong số này chỉ riêng thủ tục xây dựng, theo quy định của bộ là 7 thủ tục, nhưng tại địa phương này đã nâng lên con số 12 thủ tục...

Đột ngột ngắt lời để phản hồi ông Đông, Bộ trưởng Trịnh Đình Dũng khẳng định: “Đó có thể là do trong quá trình cấp phép xây dựng tại địa phương làm khó khăn, còn thực tế quy định chỉ có chừng đó”.

“Bộ trưởng nói đúng, quan điểm của bộ là như thế này nhưng khi về địa phương lại biến thành khác đi”, tiếp lời bộ trưởng Bộ Xây dựng, ông Đặng Huy Đông nói.

Mất gần 450 ngày làm việc để khởi công một dự án

Theo công bố của Bộ Xây dựng, đối với những dự án sử dụng vốn ngân sách nhà nước thông thường phải thực hiện khoảng 15 TTHC hoặc nhóm TTHC.

Chưa tính thời gian chuẩn bị và chỉnh sửa hồ sơ của cơ quan, đơn vị được giao nhiệm vụ chủ đầu tư thì tổng thời gian thực hiện các TTHC trên mất 260 ngày làm việc (dự án nhóm C) đến 280 ngày làm việc (dự án nhóm A) để khởi công được công trình.

Trong khoảng thời gian này, chủ đầu tư phải trải qua các thủ tục với nhiều bộ ngành như cơ quan chuyên ngành kế hoạch và đầu tư (3 thủ tục tốn 80-100 ngày), cơ quan chuyên ngành tài nguyên và môi trường (3 thủ tục,  80 ngày), cơ quan chuyên ngành xây dựng (3-4 thủ tục với 60-190 ngày tùy theo nhóm dự án và loại công trình), cơ quan chuyên ngành tài chính (một thủ tục mất 6-12 tháng tùy theo nhóm dự án)...

Ngoài ra, còn một số thủ tục thuộc trách nhiệm thực hiện của các cơ quan khác như cảnh sát phòng cháy chữa cháy, Cục Tác chiến (Bộ Quốc phòng), cơ quan thuế, các đơn vị quản lý hệ thống hạ tầng kỹ thuật...

“Kinh hoàng” hơn, riêng đối với dự án không sử dụng vốn ngân sách nhà nước cần phải thông qua 18 thủ tục hoặc nhóm TTHC trong 392 ngày (dự án nhóm C) đến 447 ngày làm việc (dự án nhóm A) để khởi công được công trình. Đó là chưa tính thời gian chuẩn bị và chỉnh sửa hồ sơ của nhà đầu tư. Ngoài ra, để hoàn thiện các thủ tục trên, chủ đầu tư công trình cũng phải thông qua hàng chục cơ quan chuyên ngành, đơn vị khác nhau...

“Nhiều trường hợp do yêu cầu của cơ quan thực hiện TTHC, chủ đầu tư phải sửa đổi, bổ sung hồ sơ nhiều lần, phải liên hệ giao dịch với nhiều cơ quan khác nhau dẫn tới mất nhiều thời gian và tốn kém chi phí. Nghiêm trọng hơn, do cơ quan quản lý nhà nước còn thiếu công cụ xử lý đầu vào, chưa phân định rõ phương thức quản lý dẫn tới vướng mắc, ách tắc trong thực hiện TTHC. Nhiều trường hợp tùy tiện, phát sinh cơ chế xin - cho” - Bộ trưởng Dũng thẳng thắn thừa nhận.

Mô hình ĐHQG Hà Nội, một dự án quy hoạch từ thời Thủ tướng Võ Văn Kiệt đến nay đã mười mấy năm nhưng vẫn chưa làm xong - Ảnh: Lâm Hoài

Dân còn kêu, doanh nghiệp còn kêu

Dẫn chứng báo cáo của Ngân hàng Thế giới về 11 chỉ số đánh giá môi trường kinh doanh thuận lợi của Việt Nam thì thủ tục về cấp phép xây dựng của Việt Nam xếp 28/185 quốc gia, tăng 39 bậc so với năm 2012 và là một trong hai chỉ tiêu thăng hạng, Thủ tướng ghi nhận những nỗ lực mà ngành xây dựng đã đạt được.

Tuy nhiên, ông cho rằng so với yêu cầu từ thực tế, so với nhu cầu hội nhập để phát triển, ngành xây dựng cần phải làm nhiều hơn mới đáp ứng được.

Thủ tướng phân tích: “Dù đạt kết quả như thế nhưng thời gian cấp phép đầu tư xây dựng còn dài quá, chậm quá, chưa được minh bạch, còn nhũng nhiễu, chưa thống nhất xuyên suốt, trung ương thì thế này, thành phố, địa phương thì thế khác”.

Thủ tướng cũng chỉ rõ hiện nay thời gian từ cấp phép đến khi thi công một công trình xây dựng tại Việt Nam còn dài quá so với thế giới, so với đòi hỏi thực tiễn lẫn cả năng lực hiện có. Nhiều nơi còn tiêu cực trong giải quyết TTHC. Điều này vừa tạo ra môi trường đầu tư không tốt vừa khiến chi phí đầu tư cao, giá công trình cao dẫn tới sức cạnh tranh của nền kinh tế kém.

“Một công trình mà mất 3-4 năm, có cái tận 5 năm từ khi bắt đầu thủ tục tới khi hoàn thành xây dựng, đó là chưa nói thanh quyết toán... Các đồng chí ngồi đây đều biết hết, thủ tục đầu tư từ công tới tư nhiều điểm còn rắc rối phiền hà. Mà rắc rối phiền hà có phải để tốt hơn đâu, mà đó chính là sai sót, là những kẽ hở, là cố tình nhũng nhiễu. Thủ tục còn nhiều tới mấy chục mục như vậy, mất hàng năm trời thì chắc chắn dân còn kêu, doanh nghiệp còn kêu chúng ta là đúng thôi” - Thủ tướng nói.

Dẫn chứng như quy hoạch ĐHQG Hà Nội từ thời Thủ tướng Võ Văn Kiệt đến nay đã mười mấy năm trôi qua nhưng vẫn chưa làm xong, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cho rằng trong khi cũng chừng đó thời gian, một quốc gia phát triển đã có thể hội đủ điều kiện để tiến lên nhanh về mọi mặt.

“Tôi đề nghị cái nào cần quản lý thì quản lý chặt, cái nào không cần thiết thì dứt khoát phải cắt bỏ” - Thủ tướng nhấn mạnh. “Nhất thiết phải nâng cao năng lực quản lý nhà nước theo hướng chặt chẽ, hiệu lực, hiệu quả song song với tạo điều kiện cho hoạt động đầu tư. Làm thế nào trong năm 2015 phải cắt giảm được 1/3 thời gian thực hiện TTHC về đầu tư xây dựng” - ông kết luận.